Een waterkrachtcentrale voor 1000 huishoudens in de sluis bij de Thompson brug in Grave-Nederasselt.

Een duurzaam project met ambities en uitdagingen

Precies op de grens van Gelderland en Noord-Brabant ligt de stuw van Grave. Deze historische waterkering in de Maas is een van de weinige plekken in Nederland die zich leent voor een waterkrachtcentrale. Wiek-II en Royal HaskoningDHV onderzoeken de kansen om hier een centrale aan te leggen van 0,5 MW in opdracht van de gemeenten Grave en Heumen. Genoeg om ruim 1.000 huishoudens in Heumen en Grave te voorzien van duurzaam opgewekte energie uit water.

Renderend

Medio 2017 is Royal HaskoningDHV op verzoek van de gemeenten Grave en Heumen gestart met een verkenning van de mogelijkheden om elektriciteit uit water te winnen bij de stuw in Grave. Het ingenieursbureau werkt hierbij nauw samen met Ontwikkelingsmaatschappij Oost NL, de Brabantse Ontwikkelingsmaatschappij (BOM) en stichting Wiek-II.
De uitkomsten van de studie zijn veelbelovend. ‘Maar weinig plekken in ons land zijn geschikt voor deze vorm van energiewinning omdat het hoogteverschil in de meeste watergangen beperkt is. In de stuw bij Grave is het verval groot genoeg. Het is een van de weinig renderende plaatsen voor energie uit water in Nederland’, zegt Michel van Heereveld, waterbouwkundig ingenieur bij Royal HaskoningDHV. Vanaf eind 2018 zijn ook de burgerinitatieven Platform Duurzam Grave en Energiecooperatie Heumen aangeschoven als mogelijke potientiele ontwikkelaars van deze installatie

Vismigratie

Om de kans op succes te bepalen heeft Van Heereveld alle relevante zaken onder de loep genomen. ‘De Maas is een belangrijke rivier voor vismigratie. We hebben goed gekeken wat de gevolgen zijn voor vissen als we in de stuw een waterkrachtcentrale plaatsen. Met de juiste turbine is er geen schade aan het leven in de rivier.’ Daarnaast zijn de technische mogelijkheden verkend – welke turbine past het best op deze plek – en is de financiële haalbaarheid onderzocht. Op alle fronten ziet het er gunstig uit.

Uitdaging

,,Voor vissen die stroomopwaarts gaan, zijn er op veel plaatsen, zoals onder de Thompsonbrug over de Maas tussen Grave en Nederasselt, vistrappen aangelegd. Maar de vissen die de andere kant op gaan, zullen dat deels via zo’n waterkrachtcentrale moeten doen. In bijvoorbeeld Linne en Lith, waar ook waterkrachtturbines zijn, sterft bij elke centrale zo'n dertig procent van de vissen. Komt er nog zo’n centrale bij, dan blijft er niet veel over.” Dus moeten er voorzieningen komen aan de installatie of bijvoorbeeld een by-pass voor de vissen. aldus vis-expert Gerard de Laak van Sportvisserij Nederland.

In Linne en Lith zijn zogenaamde Kaplanturbines gebruikt, die zijn met hun rotoren dodelijk voor de vissen. In Grave wordt volgens Michel van Heereveld van Royal Haskoning gebruik gemaakt van drie turbines met een zogenaamde Archimedesschroef, een soort wokkel om een as van tien meter in een buis. 

Volgens Peter Linders van Duurzaam Grave, een van de initiatiefnemers, zou de vijzelturbine in de sluis kunnen dienen om meer ervaring op te doen met de veiligheid voor vissen bij een dergelijke installatie.

,,Omdat we in eerste instantie tot 2028 energie willen gaan winnen in Grave, ontstaat een uitzonderlijke kans. We kunnen samen een pilot opzetten. Wij de energie en de sportvisserij een testsituatie voor de vissen: meten is weten. De lokale visclubs kunnen daarbij helpen”, aldus Linders. Daarom blijven wij ook in gesprek met de lokale sportvissers-clubs in Grave en in Overasselt en de experts van Sportvisserij Nederland. Tenslotte zijn wij allen burgers en streven we naar een fusie van belangen en ambities.

---